سی‌ام تیر ۱۳۳۱ خورشیدی را مردمی در تاریخ به ثبت رساندند که در آن برهه، رایحه آزادی، جانشان را نواخته بود و برای تثبیت و حفظ دستاوردهای نهضت ملی شدن نفت، جان بر سر قیام گرو گذاشتند و با خون خود مهر تأییدی بر سند آزادگی ملت شریف ایران زدند.
این روز بزرگ بیش از تاثیرگذاری بر شرایط جامعه ایران، حافظه تاریخی مردم را تکان داد. توده‌های گسترده مردم به حقوق خود در برابر حاکمیت پی بردند و دریافتند که با اتحاد و پایداری می‌توانند حاکمیت را عقب برانند.
روز۳۰ تیر اوج فداکاری مردم ایران در دفاع از منافع خود در برابر غارت بیگانگان ودست‌نشانده های داخلی آن‌ها بود که با گرفتن سهمی از این غارت، دوام استعمار را باعث می‌شدند.
مصدق خود درباره قیام ۳۰ تیر مردم ایران گفت:
« روز سی‌ام تیر در تاریخ مبارزات ممتد ملت ایران فراموش‌نشدنی نیست، زیرا در این روز تمام افراد ملت از هر طبقه و مقام در مقابل تحریکات اجانب یکدل و یک زبان قیام و اقدام کردند».
دکتر مصدق، با خواست و اراده ملی‌کردن صنعت نفت در سراسر ایران، مبارزات بسیار پررنج و خطری را جهت استیفای حقوق ملت ایران رهبری کرد و سرانجام در تاریخ ۲۹ اسفند سال ۱۳۲۹ قانون ملی‌شدن نفت را از تصویب مجلس گذراند و در کمتر از ۴۰ روز بعد، قانون خلع ید از شرکت انگلیسی را نیز به‌تصویب رساند. مصدق اقدامات خود را با حمایت توده‌های مردم و تظاهرات و اعتصابات گسترده نفتگران خوزستان به‌پیش می‌برد. چنین بود که در اردیبهشت ۱۳۳۰ نخست‌وزیری مصدق به مجلس و رژیم شاه اعمال شد. اما اقدامات ملی و مردمی دکتر مصدق به مذاق دربار ارتجاعی و استعمار انگلیس خوشایند نبود، از همین رو آنان شروع به توطئه علیه دکترمصدق کردند. دکتر مصدق در روز۲۵ تیر ۱۳۳۱، از نخست‌وزیری استعفا داد. با استعفای مصدق، قوام‌السلطنه، کهنه‌کارترین مهره درباراستعماری از سوی شاه به‌نخست‌وزیری انتصاب گردید.
موج اعتراضات توده‌ای علیه این اقدام از تهران و سایر نقاط کشور برخاست و سیل تلگرافها و نامه‌ها در حمایت و پشتیبانی از دکتر مصدق از سراسر ایران به‌سوی تهران سرازیر شد. سرانجام صبح روز سی‌ام تیرماه سال۱۳۳۱ شاه در وحشت از دست دادن کنترل اوضاع به ارتش فرمان گشودن آتش به‌روی مردم بی دفاع را داد. خون دهها تن از مردم بیگناه، شعله قیام سی تیر را برافروخته‌تر کرد و تنها صدایی که در شهر شنیده می‌شد طنین فریادهای «یا مرگ یا مصدق» بود.
بی گمان ارزشمند ترین یادمانده در بزرگداشت قیام قهرمانانه۳۰ تیر جملات دکتر مصدق پیشوای نهضت ملی و ضد استعماری در پاسداشت این روز بزرگ است:
«در این روزتاریخی، عده‌ای از گرامی‌ترین فرزندان ما به‌افتخار شهادت نائل شدند و با خون پاک خود نهال آمال ملت را آبیاری کردند تا به‌همت آیندگان، روزی بارور و سایه‌گستر شود و ملت ایران از نعمت امن ، آسایش و استقلال واقعی و آزادی حقیقی برخوردار گردند».
« ما نباید زندگانی را به‌هر صورت و کیفیت که به‌ما عرضه می‌شود دوست بداریم و بدان قانع و خرسند باشیم. اگر زندگانی توأم با آزادی و استقلال نباشد به‌قدر پشیزی ارزش نخواهد داشت. برای رسیدن به‌این هدف عالی، تاریخ زندگانی ملل بزرگ عالم شاهد مبارزات و مجاهدات و گذشتها و فداکاریهاست. سرنوشت ملت ایران نیز در طول تاریخ خود همواره با این‌گونه محرومیتها و مصائب توأم بوده است».
یاد مصدق بزرگ و جانباختگان۳۰ تیر همواره گرامی باد
پاینده ایران
جبهه ملی ایران سامان ششم
۳۰ تیر ۱۴۰۱